Een traumaheli die een leiding met chemische stoffen raakt, een giftige chloorwolk, neervallende brokstukken en meerdere slachtoffers. Oftewel, een flinke ‘rampencocktail’.
Dit was in grote lijnen het scenario van Operatie Groenling, de codenaam voor de recente grootschalige oefening op het Chemie Park Delfzijl. Een samenwerking tussen bedrijven op het park, Falck, Gemeente Eemsdelta, Groningen Seaports en Veiligheidsregio Groningen.Doel van de oefening was het bevorderen van de multidisciplinaire samenwerking, om op basis van hetzelfde beeld en afweging tot een gedeelde aanpak te komen. Aan de oefening deden meer dan honderd hulpverleners van brandweer, politie en vertegenwoordigers van gezondheids-, overheids- en hulpdiensten mee.
Begrip QHSE-manager Luc Franssen van Nobian, voor de oefening eerste aanspreekpunt voor het Chemie Park, spreekt zijn tevredenheid uit. “Ik ben positief over de voorbereiding en het verloop. Ik bespeurde veel bereidheid en enthousiasme. Alle deelnemers deelden het belang van deze oefening en wilden graag meedoen. Zelf stel ik vast dat, vooruitlopend op de nog te houden inhoudelijke evaluatie, we elkaar steeds beter weten te vinden. Er is meer wederzijds begrip.”
Prachtig Ook Ingrid van Elst, teamleider bij Veiligheidsregio Groningen en een van de initiatiefnemers van de oefening, kijkt er met een positief gevoel op terug: “Het was een prachtige oefening. Mensen hebben de gelegenheid gekregen elkaar te ontmoeten en elkaar te leren kennen. Dat gaat helpen als er echt iets aan de hand is. En we hebben er ook weer van geleerd, zodat we enkele procedures nóg beter kunnen maken.” Binnenkort vindt een gezamenlijke evaluatie van de leermomenten plaats.
Steeds belangrijker Als spreekbuis van het Chemie Park zou Luc Franssen nog meer focus willen zien op gezamenlijk trainen en oefenen. “Als site doen we dat, in nauwe samenwerking met onze bedrijfsbrandweer Falck, al volop. Bij een dalend aantal incidenten wordt het gezamenlijk trainen en oefenen steeds belangrijker. Een oefening van deze omvang doe je niet jaarlijks, maar bijvoorbeeld elke vijf jaar. En tussentijds doen we dan ‘table top-oefeningen’, waarbij we in een oefenruimte een noodsituatie naspelen met alle partijen.”
Op donderdag 16 september vond de kennissessie ‘Toekomst Brandweerzorg’ plaats in de brandweerkazerne Delfzijl. Het was een bijzondere sessie omdat deze, sinds de start van de pandemie, eindelijk weer fysiek kon worden georganiseerd. De sessie werd geleid door Ingrid van Elst, teamleider Brandweerzorg Eemsdelta en Midden-Groningen en haar collega’s Arvid Klijzing, vakspecialist Brandveilig Leven en Toezicht Veiligheidsregio Groningen en Pieter Timmer, medewerker vakbekwaamheid, die van de gelegenheid gebruik maakte om de effecten van een gasexplosie te demonstreren.
Al snel wordt duidelijk, dat de bijeenkomst niet alleen draait om het letterlijk en figuurlijk blussen van branden. Veiligheidsregio Groningen heeft het oog op de toekomst en die komt met de nodige uitdagingen. Zo vindt er een energietransitie plaats waarbij er meer en meer gebruik wordt gemaakt van waterstof. Een stof waarop de brandweer zich nog veel beter wil voorbereiden. Daarnaast vindt er krimp plaats als gevolg van vergrijzing, terwijl de groei van de industrie alleen maar toeneemt. Dit zorgt voor toenemende druk op het aantal vitale vrijwilligers.
Vrijwillige- en beroepsbrandweermensen Ook de taakdifferentiatie die plaatsvindt, waarbij duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen de vrijwillige en de beroepsbrandweermensen, heeft voor de nodige druk gezorgd. Het heeft ook nog eens extra duidelijk gemaakt hoe belangrijk vrijwilligers zijn. Neem de brandweerpost in Delfzijl. Die heeft zo’n 200 uitrukken per jaar. Voor dit aantal uitrukken is het niet rendabel om enkel met beroepsbrandweermensen te werken en daarmee de post 24/7 te bezetten.
Visie Om al deze ontwikkelingen zo goed mogelijk op te vangen, wordt er aan een nieuwe visie op de Brandweerzorg gewerkt. Deze wordt naar verwachting begin volgend jaar (2022) vastgesteld. De visie, zoals die momenteel in ontwikkeling is, focust zich op:
meer nadruk op het voorkomen van incidenten (preventie)
de samenwerking met anderen (de brandweer kan het niet alleen)
een blijvende nadruk op repressie (het blussen van branden)
het waarborgen van paraatheid en slagkracht (op peil houden van de teams)
het behoud van vrijwillige inzet als uitgangspunt (behalve als het echt niet meer gaat)
Verwachtingen Het afstemmen van verwachtingen was een belangrijk onderdeel van de kennissessie. Zonder afstemming sluiten verwachtingen namelijk niet per definitie op elkaar aan. Zo willen inwoners van een woonhuis graag dat hun woonplek wordt gered, maar de brandweer is primair gericht op het redden van mens en dier en het voorkomen van verdere verspreiding van de brand. Het kan dus voorkomen dat de brandweer een pand gecontroleerd laat uitbranden. De brandweer heeft uitgesproken wat bedrijvenzoal van hen kan verwachten:
Vakkundige inzet bij incidenten (7)
Meedenken over veiligheid vanuit brandweerperspectief (7)
Vakkundige hulp bij voorbereiding ‘van incident tot komst hulpverleners’ (7)
Oefenen met overheidsbrandweer (en Falck Fire Services) (7)
Toezicht op wettelijke eisen (7)
Het behouden van korte lijnen (8)
Proactief handelen (6)
Score Achter de verwachtingen staat een cijfer. Dit is het gemiddelde rapportcijfer (1–10) als antwoord op de vraag van Ingrid in hoeverre de brandweerzorg op dit moment aan de verwachtingen voldoet. Ingrid van Elst over deze score: ”Al met al mogen we niet ontevreden zijn over deze resultaten. Wel ben ik geïnteresseerd in de totstandkoming van deze scores. Een gemiddelde van een 7 geeft namelijk voldoende mogelijkheden om het beter te doen. Ik zou graag het gesprek met de deelnemers willen aangaan, zodat zij dit verder kunnen duiden. Zij mogen mij bellen.”
Pieter Timmer & Ingrid van Elst
Risicobeheersing Arvid Klijzing vertelde aansluitend over zijn rol binnen de risicobeheersing, waarbij de focus ligt op preventieve acties en ‘brandveilig leven’. Hierbij wordt aandacht besteed aan bewustwording en gedragsverandering met als doel: minder branden, minder slachtoffers en minder schade. Risicobeheersing doet dit door bovenwettelijke taken uit te voeren en extra rekening te houden met gebieden die minder snel bereikt kunnen worden door de brandweer. Bij al deze werkzaamheden proberen zij zo goed mogelijk de woonomgeving te betrekken.
Evacuaties Ook trekken zij lering uit eerdere ongevallen. Zo vertelde Klijzing over een grote brand in Musselkanaal: “De rook had grote gevolgen voor de bewoners van een nabijgelegen ouderencomplex. Daar was nooit rekening mee gehouden. Gelukkig werden de ouderen met behulp van buurtbewoners netjes en snel geëvacueerd. Toen alles erop leek te zitten, was er met nóg een aspect geen rekening gehouden: alle geëvacueerde inwoners moesten ook weer terug naar hun woningen. Deze situaties worden nauwkeurig beoordeeld om ze in de toekomst te kunnen verbeteren.”
Samenwerking aangaan Veiligheidsregio Groningen wil zich altijd verder ontwikkelen en gaat daarvoor graag de samenwerking aan. Met bedrijven bijvoorbeeld. Die worden als experts beschouwd als het aankomt op de stoffen die zij tijdens hun werkzaamheden hanteren. Van Elst en Klijzing gaven nadrukkelijk aan graag een verdere samenwerking met het bedrijfsleven te willen, om kennis te delen en gezamenlijk oefeningen te organiseren, om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op mogelijke incidenten.
Demonstratie Op het einde van de kennissessie konden de deelnemers nog genieten van een smakelijk broodje en een bijzonder explosieve demonstratie, verzorgd door de zeer enthousiaste en deskundige Pieter Timmer. Hierbij werden op gecontroleerde wijze mengsels van propaangas en zuurstof tot ontploffing gebracht. Onzichtbaar voor het blote oog kwamen de ingrediënten in de juiste verhouding bij elkaar, om samen voor een stevige explosie te zorgen. Hiermee werden de gevaren zichtbaar gemaakt van situaties die ogenschijnlijk onder controle zijn, maar waarbij hoge temperaturen, gassen en zuurstof wachten op de juiste verhouding om te reageren.
